Τι είναι η Μέλισσα;

   Όσον αφορά στη Μέλισσα θα πω μόνον λίγα γενικά λόγια.
Οι μέλισσες (apis) είναι έντομα αρθρόποδα υμενόπτερα και χωρίζονται σε 9 γενικές κατηγορίες (υπάρχουν και υποκατηγορίες).

   1. Apis Dorsata: είναι γιγαντιαία μέλισσα που συναντάται στην Ινδία και στην Νοτιοανατολική Ασία.

   2. Apis Laboriosa: είναι η μεγαλύτερη μέλισσα που υπάρχει και ζεί στο Νεπάλ (Ιμαλάϊα) σε υψόμετρο από 1200 ως 4100 μέτρα.

   3. Apis Binghami: γιγαντιαία μέλισσα που συναντάται σε νησιά της Ινδονησίας και από όσο

1. Βασίλισσα  2. Κηφήνας 
3. Εργάτρια

γνωρίζω είναι η μόνη μέλισσα που πετάει ακόμα και την νύκτα ( ως γνωστόν οι μέλισσες δεν πετούν δίχως αρκετό φως).

   4. Apis Breviligula Maa: γιγαντιαία μέλισσα που συναντάται στις Φιλιππίνες και μοιάζει πολύ στην Apis Binghami.

   5. Apis Mellifera: είναι η γνωστή μας κοινή δυτική μέλισσα, αυτή που υπάρχει και στην Ελλάδα. Συναντάται όχι μόνον στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, αλλά σε όλο τον κόσμο.

   6. Apis Cerana (ή Apis Indica – Ινδική): συναντάται στην Νοτιοανατολική Ασία. Είναι λίγο μικρότερη από την δική μας   Apis Mellifera. 

   7. Apis Koschevnikovi (κόκκινη μέλισσα): Συναντάται στα νησιά Βόρνεο και Σουμάτρα και έχει χρώμα κόκκινο-κίτρινο.

   8. Apis Flirea: είναι μέλισσα νάνος και συναντάται στην Ταϊλάνδη, Μαλαισία και Ινδοκίνα.. 

   9. Apis adreniformis: είναι και αυτή μέλισσα νάνος, και συναντάται στα νησιά Σουμάτρα, Βόρνεο, Ιάβα και στην Ινδοκίνα.

Υπάρχουν και διάφορες υποφυλές. Μόνον στην Apis Mellifera, η οποία  είναι η γνωστή σε όλους μας μέλισσα, έχουν βρεθεί 24 υποφυλές.

   Οι μέλισσες ζουν ομαδικά σε σμήνη (μελίσσι) διότι δεν μπορούν να επιβιώσουν μόνες τους παρά μόνον σε κοινωνία με άλλες. Το μελίσσι δηλαδή είναι ένας οργανισμός που η κάθε μέλισσα είναι ένα κυτταρό του.

  Στην φυσική τους κατάσταση, φτιάχνουν φωλιά (κυψέλη) σε κουφάλες δένδρων, κοιλώματα βράχων ακόμα και σε κλαδιά. Σήμερα όμως ένα τέτοιο θέαμα είναι σπάνιο γιατί η μέλισσα έχει περιέλθει στην «ιδιοκτησία» του ανθρώπου και αποτελεί πλέον αυτό που ονομάζουμε «αγροτικό ζώο». Τώρα θα την βρείτε μόνον μέσα στις γνωστές τετράγωνες χρωματιστές κυψέλες που κατασκευάζει για αυτές ο άνθρωπος.

Γονιμοποίηση: Βασίλισσα με Κηφήνα. Ο φακός του φωτογράφου έπιασε μια φοβερά δύσκολη εικόνα !

Γονιμοποίηση: Βασίλισσα με Κηφήνα.
Ο φακός του φωτογράφου
έπιασε μια φοβερά δύσκολη εικόνα !

   Μέσα στα μελίσσια  υπάρχουν τρεις κάστες μελισσών: οι Εργάτριες, οι Βασίλισσες και οι Κηφήνες.

 Οι εργάτριες βρίσκονται μέσα σε ένα μελίσσι κατά χιλιάδες και είναι αυτές που κάνουν όλες τις εργασίες μέσα στην κυψέλη. Είναι γένους θηλυκού αλλά δεν γενούν σχεδόν ποτέ (η γέννα των εργατριών σε ένα μελίσσι σηματοδοτεί το τέλος του και θεωρείται καταστροφή γιατί από τα αυγά των εργατριών  βγαίνουν μόνον αρσενικές μέλισσες – Κηφήνες, και έτσι σταματά η αναπαραγωγή).

    Κάθε μελίσσι έχει μία και μόνον μία Βασίλισσα η οποία ασχολείται μόνον με την γέννα των αυγών και τίποτα άλλο απολύτως. Η βασίλισσα γεννά κατά βούληση γονιμοποιημένα αυγά από τα οποία θα βγουν εργάτριες, ή/και αγονιμοποίητα από τα οποία θα βγουν κηφήνες (αρσενικές μέλισσες).

   Οι Βασίλισσες δημιουργούνται από γονιμοποιημένο αυγό που όμως ετράφη από τις μέλισσες τροφούς, αποκλειστικά με Βασιλικό Πολτό και μόνον. Ο Βασιλικός Πολτός είναι δηλαδή αυτό που κάνει μια προνύμφη να αναπτυχθεί σε Βασίλισσα και όχι σε απλή Εργάτρια. Μάλιστα η Βασίλισσα συνεχίζει σε όλη της την ζωή να τρέφεται μόνον με Βασιλικό Πολτό, και δεν τρέφεται με μέλι, νέκταρ ή γύρη.

   Οι Κηφήνες υπάρχουν σε μία κυψέλη κατά εκατοντάδες και δεν ασχολούνται με καμία απολύτως από τις εργασίες της κυψέλης. Μοναδικό μέλημά τους είναι η γονιμοποίηση των βασιλισσών. Ο κηφήνας που θα γονιμοποιήσει βασίλισσα, πεθαίνει αμέσως μετά την γονιμοποίηση. 

  Η μέλισσα είναι ο βασικός
επικονιαστής των φυτών,
γι' αυτό και η σημασία της
στο οικοσύστημα είναι
σπουδαία.

   Οι Εργάτριες μέλισσες τρέφονται με σάκχαρα που παίρνουν από το νέκταρ των λουλουδιών και τα μελιτώματα των δένδρων, και με πρωτεΐνες βιταμίνες κλπ, που παίρνουν από τη γύρη. Επειδή το νέκταρ και τα μελιτώματα δεν υπάρχουν στην φύση όλο το χρόνο, η μέλισσες εργάζονται πυρετωδώς για την αποθήκευση των σακχάρων μέσα στην κυψέλη τους, ως απόθεμα για το χειμώνα. Παίρνουν δηλαδή τα σάκχαρα από τα φυτά, και αφού τα εμπλουτίσουν με διάφορα ένζυμα που βγάζουν από τον οργανισμό τους, τα αποθηκεύουν στις κερήθρες. Το προϊόν αυτής της επεξεργασίας   που κάνουν  οι μέλισσες στο νέκταρ και τα μελιτώματα,  είναι το γνωστό μας μέλι.

   Οι Κηφήνες δεν συλλέγουν νέκταρ γύρη ή μελιτώματα και τρέφονται από τις έτοιμες αποθηκευμένες τροφές που υπάρχουν μέσα στην κυψέλη. 
Η Βασίλισσα, όπως ανέφερα και πιο πάνω, τρέφεται σε όλη της την ζωή αποκλειστικά με Βασιλικό Πολτό.

    Ο Βασιλικός Πολτός είναι μια πολύπλοκη ουσία που παράγουν οι νεαρές εργάτριες μέλισσες στους υποφαρυγγικούς αδένες που βρίσκονται στο κεφάλι τους. Με αυτόν τρέφουν τις προνύμφες που πρόκειται να γίνουν βασίλισσες και την ίδια την βασίλισσα. Για αυτό και ο Βασιλικός Πολτός χαρακτηρίζεται και ως «το γάλα των μελισσών». 

   Η κυψέλη μελισσών δίνει στον άνθρωπο πέντε ευεργετικά προϊόντα. Το Μέλι, τη Γύρη, το Βασιλικό Πολτό, την Πρόπολη και το Δηλητήριο της μέλισσας που τελευταία έγινε γνωστή  η φαρμακευτική του ιδιότητα εναντίων των αρθριτικών.

   Αλλά η κυριότερη ευεργεσία των μελισσών είναι η επικονίαση. Οι μέλισσες είναι ο κύριος επικονιαστής των φυτών, και ένεκεν αυτού είναι  σπουδαία και καθοριστική η ύπαρξή τους στην ισορροπία του οικοσυστήματος.